Σύμφωνα με το αμερικάνικο ταξινομικό σύστημα DSM, αναφέρονται οι ακόλουθες αγχώδεις διαταραχές:
Διαταραχή πανικού, Αγοραφοβία, Γενικευμένη αγχώδης διαταραχή, Κοινωνική φοβία, Ειδική φοβία.
Διαταραχή πανικού
Διαταραχή πανικού: επαναλαμβανόμενες, απροσδόκητες κρίσεις πανικού (περίοδοι αιφνίδιου έντονου φόβου ή δυσφορίας, που κορυφώνονται μέσα σε λίγα λεπτά και κατά τις οποίες το άτομο εμφανίζει τέσσερα ή περισσότερα από τα παρακάτω συμπτώματα: 1) Αίσθημα παλμών, αίσθημα ότι η καρδιά πάει να σπάσει, επιτάχυνση του καρδιακού ρυθμού, 2) Εφίδρωση, 3) Έντονος τρόμος, 4) Αίσθημα δύσπνοιας ή πλακώματος στο στήθος, 5) Αίσθημα πνιγμονής, 6) Πόνος ή δυσφορία στο στήθος, 7) Ναυτία ή επιγάστρια δυσφορία, 8) Αίσθημα ζάλης, αστάθειας ή λιποθυμίας, 9) Αίσθημα αποπραγματοποίησης ή αποπροσωποποίησης, 10) Παραισθησίες (αιμωδίες ή μυρμηγκιάσματα), 11) Ρίγη ή ξαφνικό αίσθημα ζέστης, 12) Φόβος απώλειας ελέγχου ή φόβος ότι τρελαίνεται, 13) Φόβος ότι θα πεθάνει.
Αγοραφοβία
έκδηλος φόβος ή άγχος για 2 ή περισσότερες καταστάσεις, όπως 1) χρησιμοποίηση μέσων μαζικής μεταφοράς, 2) να βρίσκεται το άτομο σε ανοιχτούς χώρους (πολυσύχναστα μέρη, χώροι στάθμευσης, αγορές, γέφυρες κ.ά.), 3) να βρίσκεται σε κλειστούς χώρους (μαγαζιά, θέατρα, κινηματογράφους κ.ά.), 4) να στέκεται στην ουρά ή μέσα σε πλήθος, 5) να είναι μόνος έξω από την οικία.
Το άτομο φοβάται ή αποφεύγει τις καταστάσεις λόγω σκέψεων ότι η διαφυγή θα είναι δύσκολη ή το ότι μπορεί να μην υπάρξει διαθέσιμη βοήθεια σε περίπτωση ανάπτυξης συμπτωμάτων τύπου πανικού ή συμπτώματα ανικανότητας ή ότι τα συμπτώματα θα του προκαλέσουν αίσθημα ντροπής. Οι αγοραφοβικές καταστάσεις σχεδόν πάντα προκαλούν άγχος και ή αποφεύγονται ενεργά ή απαιτούν την παρουσία ενός συντρόφου ή υπομένονται με έντονο φόβο ή άγχος.
Γενικευμένη αγχώδης διαταραχή
υπερβολικό άγχος και ανησυχία (φοβισμένη προσδοκία), που συμβαίνει τις περισσότερες μέρες για τουλάχιστον 6 μήνες, για έναν αριθμό γεγονότων (δουλειά, σχολική επίδοση κ.ά.). Το άτομο βρίσκει δύσκολο να ελέγξει το άγχος και την ανησυχία. Το άγχος και η ανησυχία συνδέονται με 3 (ή περισσότερα) από τα παρακάτω 6 συμπτώματα (με τουλάχιστον κάποια από τα συμπτώματα παρόντα τις περισσότερες μέρες για τους τελευταίους 6 μήνες): 1) νευρικότητα ή αίσθημα αγωνίας ή υπερέντασης, 2) αισθάνεται ασυνήθιστα ταραγμένος, 3) δυσκολία συγκέντρωσης ή αίσθημα ότι το μυαλό αδειάζει, 4) αίσθημα ευερεθιστότητας, 5) αίσθημα μυϊκής τάσης, 6) διαταραχή ύπνου (δυσκολία επέλευσης, διατήρησης ύπνου ή ανήσυχο μη ικανοποιητικό ύπνο).
Το άγχος, η ανησυχία ή τα σωματικά συμπτώματα προκαλούν κλινικά σημαντική υποκειμενική ενόχληση ή έκπτωση στον κοινωνικό, επαγγελματικό τομέα ή σε άλλους σημαντικούς τομείς της λειτουργικότητας του ατόμου.
Ειδική φοβία
1) έντονος φόβος ή άγχος για ένα συγκεκριμένο αντικείμενο ή κατάσταση, όπως πτήσεις, ύψη, ζώα, ένεση, θέα αίματος κ.ά. Κατηγορίες: Ζωοφοβία (αράχνες, έντομα, σκύλοι κ.ά.), Φυσικό περιβάλλον (ύψος, καταιγίδες, αστραπές, νερό κ.ά.), Ενέσεις- Αίμα – Τραύμα (βελόνες, θέα αίματος, ιατρικές επεμβάσεις, φροντίδα τραύματος κ.ά.), Καταστάσεις (αεροπλάνα, ανελκυστήρες, κλειστοί χώροι), 2) η έκθεση στο φοβικό αντικείμενο – κατάσταση προκαλεί σχεδόν πάντα άμεση απάντηση φόβου ή άγχους, 3) το φοβικό αντικείμενο – κατάσταση αποφεύγεται ή αλλιώς υπομένεται με έντονο άγχος ή φόβο, 4) ο φόβος ή το άγχος είναι δυσανάλογος σε σχέση με τον πραγματικό κίνδυνο του φοβικού αντικειμένου ή της κατάστασης και σε σχέση με το κοινωνικοπολιτισμικό πλαίσιο, 5) το άγχος ή ο φόβος ή η αποφυγή είναι επίμονα και τυπικά διαρκούν 6 μήνες ή περισσότερο.
Το άγχος/φόβος ή η αποφευκτική συμπεριφορά προκαλούν κλινικά σημαντική ενόχληση ή έκπτωση στο κοινωνικό, επαγγελματικό τομέα ή σε άλλους σημαντικούς τομείς της λειτουργικότητας του ατόμου.
Κοινωνική φοβία
1) Έντονος φόβος για μία ή περισσότερες κοινωνικές καταστάσεις όπου το άτομο εκτίθεται σε άλλους, όπως την κοινωνική διαντίδραση (συμμετοχή σε συζήτηση), έκθεση στην παρατήρηση (καθώς κάποιος τρώει, πίνει), εκτέλεση μπροστά σε τρίτους (ομιλία), 2) Το άτομο φοβάται πως θα αντιδράσει με τέτοιο τρόπο ή θα δείξει συμπτώματα άγχους τα οποία θα εκτιμηθούν αρνητικά, 3) Οι κοινωνικές καταστάσεις σχεδόν πάντα προκαλούν άγχος, 4) Η κοινωνική κατάσταση αποφεύγεται ή αλλιώς υπομένεται με έντονο άγχος ή φόβο, 5) Ο φόβος ή το άγχος είναι δυσανάλογα μεγάλος σε σχέση με τον πραγματικό κίνδυνο της κοινωνικής κατάστασης και σε σχέση με το κοινωνικοπολιτισμικό πλαίσιο του ατόμου, 6) Το άγχος ή ο φόβος ή η αποφευκτική συμπεριφορά διαρκούν 6 μήνες ή περισσότερο, 7) Το άγχος ή ο φόβος ή η αποφευκτική συμπεριφορά προκαλούν κλινικά σημαντική ενόχληση ή έκπτωση στον κοινωνικό, επαγγελματικό τομέα ή σε άλλους σημαντικούς τομείς της λειτουργικότητάς του ατόμου.
Ψυχαναγκαστικές-Καταναγκαστικές διαταραχές
Ως ψυχαναγκασμός ορίζεται η επίμονη και επαναλαμβανόμενη εμπειρία σκέψεων, ορμών και εικόνων που βιώνονται ακουσίως και προκαλούν νευρικότητα και άγχος. Ο καταναγκασμός συνίσταται σε επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές που το άτομο εκτελεί ως απάντηση σ΄ έναν ψυχαναγκασμό ή σύμφωνα με κανόνες που πρέπει να τηρηθούν αυστηρά.
Οι ψυχαναγκασμοί αν και διαφέρουν από άτομο σε άτομο έχουν κάποια κοινά στοιχεία: τάξης, τακτοποίησης, συμμετρίας, καθαριότητας, ελέγχου, αρίθμησης, επανάληψης, αποθησαύρισης κ.ά.
Θεραπευτική αντιμετώπιση
Θεραπευτική αντιμετώπιση: η αντιμετώπιση των αγχωδών διαταραχών περιλαμβάνει την ψυχοθεραπεία -με τη γνωστική συμπεριφορική ψυχοθεραπεία να υπερτερεί σημαντικά των άλλων ειδών ψυχοθεραπείας- και τη φαρμακοθεραπεία.
