ΔΙΠΟΛΙΚΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ (ΜΑΝΙΟΚΑΤΑΘΛΙΨΗ)
Η νόσος είναι μια χρόνια σοβαρή ψυχική διαταραχή, που χαρακτηρίζεται από πολλά επαναλαμβανόμενα τόσο μανιακά όσο και καταθλιπτικά επεισόδια. Σε ποσοστό 10% περίπου των ασθενών τα επεισόδια είναι μόνο μανιακά, ωστόσο η διαταραχή εξακολουθεί να ονομάζεται διπολική. Συχνότερα εκδηλώνεται κατά το τέλος της δεύτερης δεκαετίας της ζωής, ωστόσο η έναρξή της μπορεί να λάβει χώρα σε οποιαδήποτε περίοδο της ζωής.
Μετά την αποδρομή του πρώτου επεισοδίου, ο ασθενής συνήθως παραμένει σε νορμοθυμία για αρκετά μεγάλο διάστημα, όταν όμως εμφανιστεί το δεύτερο επεισόδιο ακολουθούν ολοένα και βραχύτερες περίοδοι νορμοθυμίας. Προϊούσης της ηλικίας και της νόσου, είναι πιθανότερο να παραμένουν κάποια υπολειμματικά συμπτώματα μεταξύ των συναισθηματικών επεισοδίων.
Στο μανιακό επεισόδιο τα κύρια χαρακτηριστικά και κριτήρια κατά το Αμερικάνικο ταξινομικό σύστημα DSM-5 είναι: επεισόδιο διάρκειας τουλάχιστον μιας εβδομάδας, το κύριο χαρακτηριστικό του οποίου είναι αίσθημα ευφορίας – ανεβασμένη διάθεση (ενθουσιασμός, ευτυχία, ιλαρότητα, υπέρμετρη αισιοδοξία ή πιο σπάνια αίσθημα ευερεθιστότητας.)
Κατά τη διάρκεια του επεισοδίου αυτού παρατηρείται:
1) αίσθημα μεγαλείου, διογκωμένη αυτοεκτίμηση, 2) μειωμένη ανάγκη ύπνου (το άτομο νοιώθει ξεκούραστο με 3~4 ώρες ύπνου), 3) μεγαλύτερη ομιλητικότητα από ό,τι συνήθως ή πίεση να συνεχίσει να μιλάει, 4) φυγή ιδεών ή υποκειμενική αίσθηση 4) φυγή ιδεών-αίσθηση ότι σκέψεις καλπάζουν, 5) περίσταση προσοχής (η προσοχή έλκεται πολύ εύκολα από ασήμαντα ή άσχετα εξωτερικά ερεθίσματα), 6) αύξηση της στοχοκατευθυνόμενης δραστηριότητας ή ψυχοκινητική διέγερση (άσκοπη μη στοχοκατευθυνόμενη δραστηριότητα), 7) υπέρμετρη εμπλοκή για ευχάριστες δραστηριότητες με μεγάλη πιθανότητα συνεπειών (υπερβολικές αγορές, αυξημένη σεξουαλική δραστηριότητα, παράτολμες επενδύσεις, επιχειρηματικά ρίσκα που παλιότερα δεν υπήρχαν).
Τα συμπτώματα προκαλούν κλινικά σημαντική δυσφορία ή έκπτωση στον κοινωνικό, επαγγελματικό τομέα ή σε άλλους σημαντικούς τομείς της λειτουργικότητας του ατόμου.
Στο υπομανιακό επεισόδιο: αναφέρεται σε λιγότερο σοβαρή ανύψωση του συναισθήματος που συνοδεύεται από ευερεθιστότητα ή και αυξημένη δραστηριότητα ή ενέργεια. Είναι συχνά πιο σύντομο και με λιγότερες επιπλοκές για τον πάσχοντα συγκριτικά με ένα μανιακό επεισόδιο. Τα πιο πάνω συμπτώματα έχουν διάρκεια 4 ημέρες, παρουσιάζονται για το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας σχεδόν κάθε μέρα.
Στο καταθλιπτικό επεισόδιο: τα συμπτώματα είναι αντίστοιχα με τα συμπτώματα και κριτήρια της καταθλιπτικής διαταραχής με 1) καταθλιπτική διάθεση-αίσθημα θλίψης κατά το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας (νιώθει λυπημένος, άδειος ή χωρίς ελπίδα), 2) αίσθημα ανηδονίας-απώλεια ενδιαφέροντος ή ευχαρίστησης στο σύνολο των δραστηριοτήτων κατά το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας, 3) διαταραχή όρεξης με απώλεια ή αύξηση βάρους και όρεξης, 4) διαταραχή ύπνου με αϋπνία ή υπερυπνία, 5) ψυχοκινητική διέγερση ή επιβράδυνση (αντιληπτή και από τρίτους, όχι απλά υποκειμενικά συναισθήματα ανησυχίας ή επιβράδυνσης), 6) αίσθημα κόπωσης και απώλειας ενέργειας, 7) αίσθημα αναξιότητας ή ενοχών, 8) διαταραχή συγκέντρωσης με ελαττωμένη ικανότητα του ατόμου να σκεφθεί ή να συγκεντρωθεί ή αναποφασιστικότητα, 9) σκέψεις θανάτου, αυτοκτονικός ιδεασμός ή απόπειρα αυτοκτονίας ή σχέδιο αυτοκτονίας.
Τα συμπτώματα προκαλούν κλινικά σημαντική δυσφορία ή έκπτωση στον κοινωνικό, επαγγελματικό τομέα ή σε άλλους σημαντικούς τομείς της λειτουργικότητας του ατόμου.
Θεραπευτική αντιμετώπιση
Φαρμακευτική αγωγή (αντιψυχωτικά-σταθεροποιητές διάθεσης, λίθιο, αντιεπιληπτικά, βενζοδιαζεπίνες, συνδυαστικές αγωγές), ψυχοεκπαίδευση, υποστηρικτική θεραπεία, ομαδική θεραπεία.
